Basic HTML Version
201
Χ. Μασκαλίδης και συν. Βιοψίες παγκρέατος
αξονικού τομογράφου (CT) είναι η μέθοδος, που
εφαρμόζεται στο ακτινολογικό εργαστήριο του Γ. Ν.
Παπαγεωργίου Θεσσαλονίκης, ενώ σε πολύ μικρότερο
βαθμό και σε συγκεκριμένα περιστατικά εφαρμόζεται
η αναρρόφηση με λεπτή βελόνη. Πλεονέκτημα της
μεθόδου αποτελεί το γεγονός, ότι δεν υπάρχουν
ψευδώς θετικά αποτελέσματα, δηλαδή το ποσοστό
θετικής ιστολογικής διάγνωσης φθάνει το 100%
4
.
Επιπλέον, το ποσοστό επιπλοκών είναι πολύ χαμηλό
και κυμαίνεται από 0,5 έως 3%
4,5
, ενώ κατ’ άλλους έως
4,6%, με τις μείζονες επιπλοκές να προσεγγίζουν το
1%
8
. Τα ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα αποτελούν
περιορισμό της μεθόδου
4,8
. Η ευαισθησία της φθάνει
το 90% σε νεότερες μελέτες
4,8
, εξαιτίας των νεότε-
ρων τεχνολογικών δεδομένων και της μεγαλύτερης
εμπειρίας στην εφαρμογή της, όσον αφορά την οδό
προσέγγισης.
Μία από τις κυριότερες ενδείξεις εφαρμογής της
μεθόδου είναι η διερεύνηση μίας παγκρεατικής μά-
ζας, η οποία με βάση τα απεικονιστικά της χαρακτη-
ριστικά δεν είναι εξαιρέσιμη, ώστε ν’ αποκλειστεί η
παρουσία ψευδοόγκων ή καλοήθων βλαβών και ν’
αποφευχθούν μη ενδεδειγμένα θεραπευτικά σχή-
ματα
4,8,9
. Χαρακτηριστική είναι η ανάγκη διαφορικής
διάγνωσης των φλεγμονωδών μαζών στην περίπτωση
της χρόνιας παγκρεατίτιδας από το αδενοκαρκίνωμα
του παγκρέατος (Εικόνα 2). Η αλληλοεπικάλυψη των
απεικονιστικών, κυτταρολογικών και ιστολογικών
ευρημάτων στις δύο αυτές καταστάσεις, η πιθανότητα
ανάπτυξης αδενοκαρκινώματος σε έδαφος χρόνιας
παγκρεατίτιδας και η μη δυνατότητα αποκλεισμού της
παρουσίας κακοήθειας επί αρνητικής βιοψίας σε περι-
πτώσεις χρόνιας παγκρεατίτιδας, καθιστούν δυσχερή
την τελική διάγνωση
5,10
. Στη μελέτη μας, η διαδερμική
βιοψία ανέδειξε την ανάπτυξη αδενοκαρκινώματος
σε έδαφος χρόνιας παγκρεατίτιδας σε 5 περιστατικά
καταδεικνύοντας τη χρησιμότητα της μεθόδου σε τέ-
τοιου είδους διαγνωστικά διλήμματα, ενώ η περαιτέρω
διερεύνηση ή παρακολούθηση αυτών των ασθενών
είναι απαραίτητες επί αρνητικής βιοψίας.
Εκείνοι οι ασθενείς, που παρουσιάζουν μία δυνη-
τικά εξαιρέσιμη παγκρεατική μάζα, υποβάλλονται σε
βιοψία μόνο στην περίπτωση που ο όγκος έχει άτυπα
απεικονιστικά χαρακτηριστικά για αδενοκαρκίνω-
μα του παγκρέατος, καθώς περαιτέρω διαγνωστικές
πληροφορίες θεωρείται πως θα συνεισέφεραν στον
καθορισμό του θεραπευτικού πλάνου
8
.
Άτυπα χαρακτηριστικά μίας παγκρεατικής μάζας
στην αξονική τομογραφία θεωρούνται: α) η παρου-
σία επασβεστώσεων, β) η παρουσία υπέρπυκνης ή
ισόπυκνης μάζας, γ) ο περιφερικός εμπλουτισμός, δ)
η απουσία διάτασης του παγκρεατικού ή του κοινού
χοληδόχου πόρου, εάν ο όγκος βρίσκεται στην κεφαλή
του παγκρέατος, ε) η παρουσία κυστικών τμημάτων
στον όγκο και στ) η εκτεταμένη λεμφαδενοπάθεια.
Τυπικά χαρακτηριστικά του αδενοκαρκινώματος του
παγκρέατος θεωρούνται η παρουσία μίας υπόπυκνης
μάζας στην κεφαλή του παγκρέατος με συνοδό διάταση
του χοληδόχου και/ή του παγκρεατικού πόρου και
ατροφία της περιφερικού τμήματος του παγκρέατος.
Όταν αυτή εντοπίζεται σε άλλο σημείο του παγκρέατος,
συνοδεύεται από διάταση της περιφερικής μοίρας του
παγκρεατικού πόρου (Εικόνες 1,8).
Η βιοψία στις περιπτώσεις με άτυπα απεικονιστι-
κά χαρακτηριστικά θεωρείται απαραίτητη, παρά το
γεγονός, ότι σε ένα σημαντικό αριθμό από αυτούς
του ασθενείς θ’ αποδειχτεί ιστολογικά η παρουσία
αδενοκαρκινώματος του παγκρέατος
8
. Αυτό συμβαίνει,
επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των υπόλοιπων ό-
γκων, όπως ο νευροενδοκρινής όγκος του παγκρέατος
ή το λέμφωμα παρουσιάζουν άτυπα χαρακτηριστικά,
με συνέπεια το αποτέλεσμα της βιοψίας να επηρεάζει
αποφασιστικά τη θεραπευτική προσέγγιση
3,8
.
Ο νευροενδοκρινής όγκος του παγκρέατος απεικο-
νίζεται συνήθως σαν μία μικρή ομοιογενής υπέρπυκνη
μάζα ή σαν μια μεγάλη μάζα με κυστική εκφύλιση,
νέκρωση και επασβεστώσεις
11
, ενώ το λέμφωμα σαν
μάζα της κεφαλής του παγκρέατος χωρίς διάταση του
παγκρεατικού ή του χοληδόχου πόρου. Στη μελέτη μας
η μοναδική περίπτωση ιστολογικά επιβεβαιωμένου μετά
από βιοψία νευροενδοκρινούς όγκου του παγκρέατος,
αφορούσε μία ευμεγέθη μάζα στην κεφαλή του πα-
γκρέατος με κεντρική νέκρωση, συνοδό διάταση του
παγκρεατικού πόρου, του χοληδόχου πόρου και των
ενδοηπατικών χολαγγείων, καθώς και ήπια ατροφία
του περιφερικού τμήματος του παγκρέατος. Επρόκειτο
για ένα μη λειτουργικό νευροενδοκρινή όγκο του
παγκρέατος, οι οποίοι συχνά ανακαλύπτονται καθυ-
στερημένα, όταν έχουν λάβει μεγάλες διαστάσεις λόγω
των πιεστικών φαινομένων που προκαλούν (Εικόνα
4). Μία περίπτωση λεμφώματος και ενός ενδοπορικού
θηλώδους βλεννώδους νεοπλάσματος είχαν επίσης
άτυπα απεικονιστικά χαρακτηριστικά.
Να σημειωθεί ότι πολλά ογκολογικά τμήματα θε-
ωρούν απαραίτητη την ιστολογική επιβεβαίωση της
διάγνωσης πριν από την έναρξη της χημειοθερα-
πείας
5,8
.
Ηδυσκολία χαρακτηρισμού μίας βλάβης στο πάγκρε-
ας, ως μεταστατικής ή όχι, με τη βοήθεια των απεικο-
νιστικών ευρημάτων αποτελεί μία ακόμα ένδειξη για