Basic HTML Version
Ελληνική Ακτινολογία, Τόμος 45, Τεύχος 2-3, 2014
100
των όγκων-στόχων (Perfusion imaging, Parametric
imaging). Με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού και στα-
θερού πρωτοκόλλου ε.φ χορήγησης σκιαγραφικού,
μπορεί να μελετηθεί ποσοτικά η ενίσχυση σε μια επι-
λεγμένη τομή του όγκου-στόχου και να καταγραφούν
οι μεταβολές της συναρτήσει του χρόνου. Από την κα-
μπύλη που προκύπτει (time-intensity curve, TIC), εξά-
γονται διάφορες παράμετροι που αφορούν στην αιμα-
τική παροχή του όγκου (μέγιστη ενίσχυση, χρόνος για
να επιτευχθεί η μέγιστη ενίσχυση, περιοχική αιματική
ροή, περιοχικός όγκος αίματος, κλπ)
27-29
. Τέτοιες τε-
χνικές έχουν εφαρμοστεί τόσo στον δυναμικό έλεγχο
με CT
27
, όσο και με MR
28
και CEUS
29
και έχουν κατα-
γραφεί σημαντικές μεταβολές ορισμένων παραμέτρων
ροής μετά από επιτυχή θεραπεία. Απαιτούνται όμως ά-
ριστες, σταθερές και 100% αναπαραγώγιμες συνθή-
κες απεικόνισης προ- και μετεπεμβατικά και αυτό δεν
είναι πάντα εφικτό στην καθημερινή κλινική πράξη.
3) Μαγνητική τομογραφία διάχυσης (MR diffusion
imaging). Απεικονίζεται η διάχυση των μορίων του ύ-
δατος εντός των ηπατικών όγκων και οι σχετικές μετα-
βολές μετά από επεμβατική θεραπεία. Τα αποτελέσμα-
τα μπορούν να εκφρασθούν ποσοτικά μέσω του συντε-
λεστή διάχυσης (Apparent Diffusion Coefficient, ADC).
Παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή του ADC ενός
ιστού είναι το περιεχόμενό του σε ύδωρ, η κατανομή
του ύδατος, η κυτταροβρίθεια του ιστού και η ακεραι-
ότητα των κυτταρικών μεμβρανών. Η νέκρωση του ό-
γκου χαρακτηρίζεται από μείωση της κυτταροβρίθειάς
του, αύξηση της διαπερατότητας των κυτταρικών μεμ-
βρανών και ελεύθερη κίνηση των μορίων του ύδατος,
προκαλώντας υψηλή τιμή του ADC. Αντίθετα, βιώσιμα
υπολείμματα του όγκου διατηρούν αρκετή κυτταροβρί-
θεια και άθικτες κυτταρικές μεμβράνες με συνοδό πε-
ριορισμό της διάχυσης και χαμηλή τιμή του ADC. Οι
ακολουθίες διάχυσης μπορεί να ανιχνεύσουν ανταπό-
κριση των ηπατικών όγκων στην άμεση μετεπεμβατική
περίοδο, πολύ ενωρίτερα από τη συρρίκνωσή τους και
χωρίς να απαιτείται σκιαγραφικό
30
. Ακόμη, τα αποτελέ-
σματα μπορούν να εκφραστούν ποσοτικά (με το ADC).
Προς το παρόν όμως, αυτή η τεχνική MR δεν μπορεί
να αντικαταστήσει τη δυναμική μελέτη με γαδολίνιο
31
.
4) Κριτήρια Choi. Σύμφωνα με αυτά, για τη διάγνω-
ση της μερικής ανταπόκρισης λαμβάνεται υπόψη η
μείωση του μεγέθους του όγκου (
≥
10%) , ή η μείω-
ση της πυκνότητάς του (
≥
15%-σε Hounsfield Units)
στην πυλαία φάση της CT. Αρχικά τα κριτήρια αυτά
προτάθηκαν για τον έλεγχο στρωματικών όγκων του
γαστρεντερικού (gastrointestinal stromal cell tumors-
GISTs) μετά από αντιαγγειογενετική θεραπεία
32
. Είναι
πιθανό όμως να έχουν αξία και στο πλαίσιο του ελέγ-
χου ηπατικών GIST ή ηπατοκυτταρικού καρκινώμα-
τος μετά από ενδαρτηριακή επεμβατική θεραπεία
33
.
5) PET-CT. Η μέθοδος αυτή έχει χρησιμοποιηθεί
για πρώιμη μετεπεμβατική εκτίμηση ηπατικών όγκων
μετά θερμοκαυτηρίαση, με αξιόλογα αποτελέσματα,
αναφορικά με τη διάκριση υπολειμματικού νεοπλά-
σματος από την αντιδραστική υπεραιμία που οφείλε-
ται στη θεραπεία. Έχει επίσης εφαρμοστεί για την α-
ξιολόγηση του αποτελέσματος του ραδιοεμβολισμού
επί ηπατικών μεταστάσεων, και έχει διαπιστωθεί υ-
περοχή της PET-CT έναντι της CT ή MR σε όγκους
στους οποίους δεν είναι εύκολο να εφαρμοστούν τα
συνήθη κριτήρια ανταπόκρισης
34
.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τα κριτήρια μεγέθους ήταν τα πρώτα που χρησι-
μοποιήθηκαν στον έλεγχο της ανταπόκρισης ηπατι-
κών όγκων μετά από επεμβατική θεραπεία, και συνε-
χίζουν ακόμη να εφαρμόζονται (κυρίως ως RECIST)
σε αρκετές σύγχρονες μελέτες. Την τελευταία δεκα-
ετία παρατηρήθηκε προοδευτικά αυξανόμενη εφαρ-
μογή των κριτηρίων ενίσχυσης (EASL και αργότε-
ρα mRECIST). Οι περισσότεροι ερευνητές συμφω-
νούν ότι για τον μετεπεμβατικό έλεγχο του ηπατο-
κυτταρικού καρκινώματος, τα κριτήρια ενίσχυσης έ-
χουν μεγαλύτερη προγνωστική αξία και μπορούν να
διαγνώσουν ενωρίτερα και με μεγαλύτερη ευαισθη-
σία την ανταπόκριση σε σχέση με τα κριτήρια μεγέ-
θους. Επειδή πάντως και τα κριτήρια ενίσχυσης δεν
είναι απαλλαγμένα από αδυναμίες, αναμένονται με
ενδιαφέρον εξελίξεις και νεότερες προσεγγίσεις, οι
οποίες θα εξασφαλίσουν ακριβέστερες και αντικει-
μενικότερες μετρήσεις και θα αυξήσουν τις γνώσεις
για τις αλλαγές που επιφέρει η επεμβατική θεραπεία
σε βιοχημικό και μοριακό επίπεδο και στον μεταβο-
λισμό των όγκων-στόχων.
ABSTRACT
Moschouris H, Papadatou A
Imaging criteria for
the evaluation of response of malignant liver
tumors after locoregional interventional treat-
ment
Reliable and objective evaluation of the response of
malignant liver tumors treated by locoregional inter-
ventional treatment is important, both from a clinical
and from a scientific perspective. This evaluation is
based on imaging with computed tomography or with